Jati'pi dukkha; jara'pi dukkha;
vyadhi'pi dukkha; maranam'pi dukkham;
appiyehi sampayogo dukkho;
piyehi vippayogo kukkho;
yam'p'iccham na labhati tam'pi dukkham;
sankhittena panc'upadanakkhandha dukkha.

--Dhamma-cakkappavattana Sutta,
Samyutta Nikaya, LVI (XII). ii. 1.

การเกิดเป็นทุกข์ ความแก่เป็นทุกข์<BR>
ความเจ็บป่วยคือความทุกข์ ความตายคือความทุกข์<BR>
การพบกับสิ่งที่ไม่พึงพอใจก็เป็นทุกข์<BR>
การไม่พบกับสิ่งที่พึงพอใจเป็นทุกข์<BR>
การไม่ได้สิ่งที่ต้องการนั้นเป็นทุกข์<BR>
กล่าวโดยย่อ ความยึดติดขันธ์ห้านั้นเป็นทุกข์<BR>
 

Paticca-sumappada

Anuloma:

Avijja-paccaya saṅkhārā;
saṅkhārā-paccaya vinnanam;
viññāṇa-paccaya nama-rupam;
nama-rūpa-paccaya salayatanam;
salayatana-paccaya phasso;
phassa-paccaya vedanā;
vedanā-paccaya tanha;
tanha-paccaya upadanam;

upadana-paccaya bhavo;

bhava-paccaya jati;
jati-paccaya jara-maranam-
soka-parideva-
dukkha-domanassupayasa
sambhavanti.
Evame-tassa devalassa
dukkhakkhandhassa
samudayo hoti.

Patiloma:

Avijjaya tv'eva asesa viraga-nirodha,
saṅkhārā-nirodho;
saṅkhārā-nirodha viññāṇa-nirodho;
viññāṇa-nirodha nama-rūpa-nirodho;

nama-rūpa-nirodha
salayatana-nirodho;
salayatana-nirodha phassa-nirodho;
phassa-nirodha vedanā-nirodho;
vedanā-nirodha tnaha-nirodho;

tanaha-nirodha upadana-nirodho;

upadana-nirodha bhava-nirodho;

bhava-nirodha jati-nirodho;

jati-nirodha jara-maranam-
soka-parideva-dukkha-
domanassupayasa nirujjhanti.
Evame-tassa kevalassa
dukkhakkhandassa nirodho hoti.

--Paticca-samuppada Sutta,
Samyutta Nikaya, XII (I). 1.

Chain of Conditioned Arising

Forward Order:

With the base of ignorance, reaction arises;
with the base of reaction, consciousness arises;
with the base of consciousness, mind and body arise;
with the base of mind and body, the six senses arise;
with the base of the six senses, contact arises;
with the base of contact, sensation arises;
with the base of sensation, craving and aversion arises;
with the base of craving and aversion, attachment arises;
with the base of attachment, the process of becoming arises;
with the base of the process of becoming, birth arises;
with the base of birth, ageing and death arise;
together with sorrow, lamentation,
physical and mental sufferings and tribulations.

Thus arises this entire mass of suffering.

Reverse Order:

With the complete eradication and cessation of
ignorance, reaction ceases;
with the cessation of reaction, consciousness ceases;
with the cessation of consciousness,
mind and body cease;
with the cessation of mind and body,
the six senses cease;
with the cessation of the six senses, contact ceases;
with the cessation of contact, sensation ceases;
with the cessation of sensation,
craving and aversion ceases;
with the cessation of craving and aversion,
attachment ceases;
with the cessation of attachment,
the process of becomming ceases;
with the cessation of the process of becoming,
birth ceases;
with the cessation of birth, ageing and death cease,
together with sorrow, lamentation,
physical and mental suffering and tribulations.
Thus this entire mass of suffering ceases.

Aneka-jati samsaram
sandhavissam anibbisam
gahakarakam gavesanto
dukkha jati punappunam
Gahakaraka! Ditthosi.

Puna geham na kahasi.
Sabba te phasuka bhagga,
gahakutam visankhitam.
Visankhara-gatam cittam.
tanhanam khayamajjhaga.

--Dhammapada, XI. 8 & 9 (153 & 154).

ตลอดการเกิดมานับไม่ถ้วนในวัฏจักรแห่งการดำรงอยู่ ข้าพเจ้าได้วิ่งไปโดยไม่พบแม้ในขณะที่แสวงหาผู้สร้างบ้านนี้ และข้าพเจ้าก็เผชิญกับความทุกข์แห่งการเกิดใหม่ครั้งแล้วครั้งเล่า โอ้ผู้สร้างบ้าน บัดนี้ท่านได้ปรากฏกายแล้ว ท่านจะไม่ได้สร้างบ้านให้ข้าพเจ้าอีกต่อไป คานทั้งหมดหักแล้ว สันหลังคาหักพัง จิตหลุดพ้นจากเงื่อนไขแล้ว ความสิ้นตัณหาได้มาถึงแล้ว

Khinam puranam navam natthi sambhavam,
viratta citta ayatike bhavasmim.
Te khina-bija avirulhi chanda.
Nibbanti dhira yathayam padipo.

Ratana Sutta,
Sutta Nipata, II. 1.

เมื่อเงื่อนไขในอดีตถูกปล่อยออกไป และไม่มีเงื่อนไขใหม่เกิดขึ้น จิตก็จะไม่แสวงหาการเกิดใหม่ในอนาคต เมื่อเมล็ดพันธุ์หายไป ความปรารถนาก็ไม่เกิดขึ้นอีก ผู้มีปัญญาที่มีใจเช่นนี้ดับไป เหมือนเปลวไฟของตะเกียงนี้